Oy: Iyun 2023

Ko’pkurash – bu o’ziga xos va qiziqarli sport turi bo’lib, u quyidagilarni talab qiladi:

• yuqori jismoniy tayyorgarlik
• ko’p qirrali qobiliyatlar
• strategik fikrlash

Ushbu turdagi musobaqa alohida o’rin tutadi, chunki u turli fanlarni o’zida mujassam etgan va eng kuchli va eng ko’p qirrali sportchini aniqlash imkonini beradi. Ushbu maqolada biz erkaklar o’n, ayollar uchun esa yetptatlonga e’tibor qaratgan holda ushbu intizomni ko’rib chiqamiz, shuningdek, o’zbekistonlik sportchilarning ushbu yo’nalishdagi yutuqlarini o’rganamiz.

Dekatlon fanlari (erkaklar)

Erkaklar uchun dekatlon o’nta turli fanlarni o’z ichiga oladi, ular yugurish, sakrash va uloqtirishga bo’lingan. Bu erda har bir fanning qisqacha tavsifi:

• 100 metr: sprint intizomi, unda sportchilar 100 metrni imkon qadar tezroq bosib o’tishlari kerak.
• Uzunlikka sakrash: sportchilar yugurib sakrashni bajarishlari va maksimal sakrash uzunligiga erishishlari kerak.
• Balandlikka sakrash: Bu erda sportchilar minimal urinishlar bilan ma’lum bir balandlikda joylashgan bardan sakrashlari kerak.
• Nayza uloqtirish: Ushbu intizomda sportchilar nayzani iloji boricha uzoqqa uloqtirishlari kerak.
• 400 metr: Bu sportchilar 400 metrga yuqori tezlikda yugurishlari kerak bo’lgan intizomdir.
• 110 m to’siqlar: sportchilar yo’l davomida to’siqlardan sakrab 110 m masofani bosib o’tishlari kerak.
• Disk otish: Bu intizomda sportchilar diskni iloji boricha uzoqqa uloqtirishlari kerak.
• Uch marta balandlikka sakrash: sportchilar eng uzun sakrash masofasiga erishish uchun bir qator yugurish sakrashlarini bajarishlari kerak.
• Bolg’a otish: sportchilar bolg’ani iloji boricha uzoqqa tashlashlari kerak.
• 1500 metr: Yakuniy intizomda sportchilar chidamlilik va strategik fikrlashni ko’rsatib, 1500 metrga yugurishlari kerak.

Ushbu intizomlarning har biri o’z qoidalari va texnikasiga ega, ularni sportchilar dekatlonda muvaffaqiyatli bo’lishlari uchun egallashlari kerak. Shuni alohida ta’kidlash kerakki, O‘zbekiston o‘n katlonning individual yo‘nalishlari bo‘yicha o‘z rekordlariga ega va bu mamlakat uchun ajoyib yutuqdir.

Intizom	Qoidalar
100 metr	10,85 soniya yoki tezroq
Balandlikka sakrash	2,10 metr yoki undan yuqori
Uzoqqa sakrash	7,50 metr yoki undan ko’p
nayza otish	60,00 metr yoki undan ko’p
400 metr	47,50 soniya yoki tezroq
110 metrga to’siqlar bilan yugurish	14,70 soniya yoki tezroq
Disk otish	50,00 metr yoki undan ko’p
Uch marta balandlikka sakrash	15.00 metr yoki undan ko’p
Bolg’a otish	65,00 metr yoki undan ko’p
1500 metr	4:45.00 daqiqa yoki tezroq

Geptatlon (ayollar)

Ayollar uchun yettita sport turi ishtirokchilarning ko‘p qirrali sport mahoratini sinovdan o‘tkazadigan yettita aniq yo‘nalishdan iborat. Bu erda har bir fanning umumiy ko’rinishi:

• 100 m to’siqlar: Ayollar tezligi va texnikasini ko’rsatish uchun yo’lda 100 m to’siqlarni yugurishlari kerak.
• Balandlikka sakrash: Raqobatchilar minimal urinishlar soni bilan ma’lum bir balandlikda joylashgan bardan sakrashlari kerak.
• Otish: Bu intizomda sportchilar o’z kuchini va texnikasini ko’rsatib, imkon qadar uzoqqa otishlari kerak.
• 200 metr: Musobaqa ishtirokchilari 200 metrga yuqori tezlikda yugurib, chidamlilik va tezlik imkoniyatlarini ko’rsatishlari kerak.
• Uzunlikka sakrash: sportchilar yugurib sakrashni bajarishlari va maksimal sakrash uzunligiga erishishlari kerak.
• Nayza otish: Ayollar o’z mahorati va texnikasidan foydalangan holda nayzani iloji boricha uzoqqa uloqtirishlari kerak.
• 800 metr: Yakuniy intizom sportchilardan taktik fikrlash va uzoq masofalarda yuqori sur’atni saqlab qolish qobiliyati bilan 800 metrga yugurishni talab qiladi.

Bu vazifalarning har birining o’ziga xos xususiyatlari va qoidalari bor, ularni sportchilar muvaffaqiyatga erishish uchun egallashlari kerak. O‘zbekistonlik sportchilar yetptatlonning ma’lum yo‘nalishlari bo‘yicha ajoyib natijalarga erishdi, bu esa yengil atletika rivojiga qo‘shilayotgan muhim hissadir.

Intizom	Qoidalar
100 metrga to’siqlar bilan yugurish	13,70 soniya yoki tezroq
Balandlikka sakrash	1,80 metr yoki undan yuqori
Otish	14.00 metr yoki undan ko’p
200 metr	24,80 soniya yoki tezroq
Uzoqqa sakrash	6,00 metr yoki undan ko’p
Nayza uloqtirish	48,00 metr yoki undan ko’p
800 metr	2:20.00 daqiqa yoki tezroq

Trening jarayoni va tayyorgarlik

Ko’pkurash bo’yicha mashg’ulot jarayoni turli sport mahoratini rivojlantirish uchun alohida yondashuvlar va turli xil mashg’ulotlarni talab qiladi. Mana, uning asosiy jihatlari.

Kombinatsiyalangan mashg’ulot

Ko’pkurash sportchilardan turli jismoniy fazilatlarni rivojlantirishni talab qiladi, jumladan:

• tezlik
• kuch
• moslashuvchanlik
• chidamlilik

Trening dasturlari yugurish, kuch mashqlari, cho’zish, moslashuvchanlik mashqlari va ko’pkurashning har bir intizomi uchun maxsus mashg’ulotlar kabi turli xil mashg’ulotlarni birlashtirishi kerak.

Texnik tayyorgarlik

Har bir muammoning o’z texnikasi va qoidalari bor, shuning uchun ularning har birida mashq qilish uchun etarli vaqt ajratish muhimdir:

• yugur
• sakrash
• otish

Shunday qilib, sportchilar eng yuqori natijalarga erishishlari mumkin bo’ladi.

O’zbekcha ta’lim usullari

O‘zbekistonning yengil atletika bo‘yicha o‘ziga xos an’analari va mashg‘ulot usullari mavjud. Bu sportchilarning jismoniy tayyorgarligi va texnikasini yaxshilash uchun maxsus mashqlar va mashg’ulotlardan foydalanishni o’z ichiga olishi mumkin.

Ko’pkurash bo’yicha mashg’ulot jarayoni individualdir va sportchining individual xususiyatlarini hisobga olishni talab qiladi. Ortiqcha ishlashning oldini olish va optimal natijalarga erishish uchun muvozanatli dam olish rejasi ham muhimdir. O‘zbekistonlik sportchilar ko‘pkurashda muvaffaqiyatga erishish uchun ushbu tamoyillarga puxta amal qiladilar.

Xulosa

Ko’p qirrali atletika ko’p qirrali jismoniy tayyorgarlik va ko’p qirrali atletika mahoratini talab qiladigan qiziqarli va qiyin intizomdir. O‘zbekistonda bu sport sohasining o‘ziga xos tarixi va yutuqlari bor.

Ushbu sohadagi mashhur sportchilar:

• Sergey Usov
• Ekaterina Voronina

Ularning xalqaro musobaqalar, jumladan, Olimpiya o‘yinlari va jahon chempionatlarida erishayotgan muvaffaqiyatlari sportchilarning yuksak tayyorgarlik va iste’dodli ekanidan dalolat beradi.

Umuman olganda, yengil atletika bo‘yicha ko‘pkurash sportning muhim va qiziqarli qismidir. Umid qilamizki, O‘zbekistonda sport, jumladan, ko‘pkurash yanada kuchayib, yanada muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun davlat va sport tashkilotlarining ko‘magi yanada ortadi.

Yengil atletika va marafon bo’yicha mutaxassis Ahmad Usmonov.

FAQ